Πυρρίχιος

Πριν αποχωρήσει από τη ζωή η πολυαγαπημένη μου γιαγιά, μου έλεγε ιστορίες για τον Πόντο και την Προσφυγιά…

«Η γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα των Ποντίων έχουν γεύση από αρχαία Ελλάδα», έλεγε.

Τότε δεν μπορούσα να φανταστώ τι ακριβώς εννοούσε. Όμως, με το πέρασμα των ετών και μετά από διάβασμα και περαιτέρω ακούσματα, συνειδητοποίησα ότι είχε απόλυτο δίκιο.

Πρόσφατα, όλα τα παραπάνω ήρθαν ξανά στο νου μου. Ήταν όταν άνοιξα ένα βιβλίο και διάβασα για τα Παναθήναια.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη γιορτή των Αθηναίων προς τιμή της θεάς Αθηνάς.

Χωρίζονταν σε μικρά και μεγάλα Παναθήναια και οι νικητές των αγώνων λάμβαναν ως έπαθλο αμφορείς γεμάτους λάδι.

Εκτός των άλλων, η γιορτή περιελάμβανε τον χορό «πυρρίχη». Ήταν χορός με όπλα. Εξάλλου, η θεά Αθηνά είχε χορέψει φορώντας τα όπλα της, μετά τη νίκη εναντίον των Γιγάντων.

Ψάχνοντας κι άλλες πηγές, ανακάλυψα ότι η πυρρίχη ήταν το πιο σημαντικό είδος πολεμικού χορού, γρήγορου, λαμπρού και εντυπωσιακού.

Χορευόταν από ένα ή περισσότερα ζεύγη ανθρώπων, που έφεραν πανοπλία και μιμούνταν τις κινήσεις των πολεμιστών, σε επίθεση και σε άμυνα.

Λάμβανε χώρα συνήθως στις δωρικές πολιτείες, κυρίως στη Λακωνία. Κατόπιν εισήλθε στα Παναθήναια.

Όλοι οι νέοι της Σπάρτης μάθαιναν να χορεύουν την πυρρίχη από την ηλικία των πέντε ετών.

Η ετυμολογία της λέξης «πυρρίχη» δεν έχει διασαφηνιστεί.

Κατά τον Αριστόξενο, ο χορός αυτός ονομάστηκε έτσι από έναν Λάκωνα (ή Κρητικό, κατά τον Πολυδεύκη) ήρωα ή χορευτή, ονομαζόμενο Πύρριχο.

Ο Αθήναιος προσθέτει πως κατά την εποχή του το όνομα Πύρριχος συνηθιζόταν ακόμα στη Λακωνία.

Άλλοι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η λέξη παράγεται από τον Πύρρο (άλλο όνομα του Νεοπτόλεμου), γιου του Αχιλλέα, ο οποίος, σύμφωνα με μια παράδοση, υπήρξε ο πρώτος που χόρεψε την πυρρίχη, μετά τη νίκη του στη σύγκρουση με τον Ευρύπυλο, σύμμαχο των Τρώων.

Σύμφωνα με μια άλλη υπόθεση, το όνομα προήλθε από τη λέξη «πυρά», επειδή ο Αχιλλέας χόρεψε πρώτα την πυρρίχη γύρω από την πυρά, πάνω στην οποία κάηκε η σορός του φίλου του Πάτροκλου.

Η πυρρίχη είχε σημαντικό παιδευτικό χαρακτήρα, και γι' αυτό δινόταν ιδιαίτερη προσοχή στα τραγούδια που τη συνόδευαν.

Εξάλλου, στο συγκεκριμένο χορό έπρεπε να γίνεται χρήση των πιο ωραίων μελωδιών και των εξυψωτικών ρυθμών.

Η πυρρίχη συνοδευόταν από τραγούδια των ίδιων των χορευτών ή άλλων εκτελεστών.

Κι έρχεται η σειρά του πυρρίχιου, χορού των Ποντίων…

Αλήθεια… εσείς βρίσκετε διαφορές μεταξύ τους;

Αφιερωμένο στη γιαγιά μου και στις χιλιάδες ζωές Ελλήνων του Πόντου που χάθηκαν.

Ο Πόντος ζει!

«Δεν υπάρχει λαός εις τον κόσμο ο οποίος να έχει προσφέρει τόσα εις την ανθρωπότητα όσα ο ελληνικός και έχει καταπολεμηθεί τόσο πολύ από τόσο πολλούς λαούς, οι οποίοι δεν πρόσφεραν τίποτα εις αυτήν»

Φρειδερίκος Νίτσε

Πηγές: http://musipedia.gr/wiki/Πυρρίχη,

Γιορτές Αρχαίων Ελλήνων (εκδόσεις Δίον),

εγκυκλοπαίδεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής (Σόλωνας Μιχαηλίδης, εκδόσεις Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης)