Αρχαία παπούτσια σε αιγυπτιακό ναό

Δύο χιλιάδες (2.000) χρόνια πριν, σε μια εποχή που η Αίγυπτος διοικούνταν από δυναστεία βασιλιάδων ελληνικής καταγωγής, κάποιος, ίσως και μια ομάδα ανθρώπων, έκρυψε μακριά μερικά από τα πιο πολύτιμα αντικείμενα που είχαν - τα παπούτσια τους.

Επτά παπούτσια εναποτέθηκαν σε αγγείο σε αιγυπτιακό ναό στο Luxor, τρία ζεύγη και ένα μονό.

Τα δύο ζευγάρια είχαν αρχικά φορεθεί από παιδιά και είχαν μήκος μόλις 18 εκατοστά.

Χρησιμοποιώντας επάλληλες σειρές από ίνες φοίνικα, τα παιδικά παπούτσια ήταν δεμένα με το μονό παπούτσι (ήταν μεγαλύτερο και προοριζόταν για ενήλικα) και τα τοποθέτησαν όλα μαζί στο εσωτερικό του αγγείου.

Ένα άλλο ζευγάρι παπουτσιών, μήκους μεγαλύτερου από 24 εκατοστά, είχε φορεθεί από κουτσό ενήλικα, και είχε επίσης προστεθεί στο αγγείο.

Το αγγείο γεμάτο με παπούτσια, μαζί με άλλα δύο αγγεία, ήταν «σκόπιμα τοποθετημένα σε μικρό χώρο ανάμεσα σε δύο τοίχους από πλίνθους», γράφει ο αρχαιολόγος Angelo Sesana σε άρθρο, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Memnonia.

Όποιος τοποθέτησε τα παπούτσια δεν επέστρεψε ποτέ για να τα παραλάβει, και παρέμειναν θαμμένα και ξεχασμένα, μέχρι σήμερα.

Το 2004, μια ιταλική αρχαιολογική αποστολή, με επικεφαλής τον Sesana, ξαναβρήκε τα παπούτσια.

Οι αρχαιολόγοι έδωσαν στον André Veldmeijer, εμπειρογνώμονα στα αρχαία αιγυπτιακά υποδήματα, πρόσβαση σε φωτογραφίες που απεικονίζουν τα ευρήματα.

«Το εύρημα είναι εξαιρετικό, καθώς τα παπούτσια είναι σε άριστη κατάσταση και ακόμα εύπλαστα κατά το χρόνο της ανακάλυψης», γράφει ο Veldmeijer στην πιο πρόσφατη έκδοση του περιοδικού «Journal of the American Research Center in Egypt».

Δυστυχώς, τα παπούτσια με το που ήρθαν στο φως, έγιναν ευαίσθητα και «εξαιρετικά εύθραυστα», προσθέτει.

Η ανάλυση του Veldmeijer αφήνει να εννοηθεί ότι τα παπούτσια μπορεί να είχαν κατασκευαστεί στο εξωτερικό και να ήταν «σχετικά ακριβά».

Τα σανδάλια ήταν τα πιο κοινά υποδήματα στην Αίγυπτο ενώ το ύφος και η ποιότητα αυτών των επτά παπουτσιών ήταν τέτοια, ώστε «όλοι θα σε κοίταζαν», και «θα επεσήμανε σε όλους την υψηλή κοινωνική τάξη, γιατί πρόκειται για ακριβά ζευγάρια παπουτσιών», δήλωσε οVeldmeijer, βοηθός διευθυντή Αιγυπτιολογίας του Φλαμανδικού Ινστιτούτου των Κάτω Χωρών στο Κάιρο.

Η ημερομηνία των παπουτσιών βασίζεται στο αγγείο, όπου βρέθηκαν και στα άλλα δύο αγγεία, καθώς και στην στρωματογραφία ή την στρωματοποίηση των ιζημάτων της περιοχής.

Ίσως γίνει δυνατό στο μέλλον να χρονολογηθούν τα παπούτσια με τη μέθοδο του άνθρακα, προκειμένου να επιβεβαιωθεί ακριβώς η ηλικία τους.

Γιατί έμειναν στο ναό κατά την αρχαιότητα και δεν ανακτήθηκαν ποτέ παραμένει μυστήριο.

«Δεν υπάρχει κανένας λόγος να αποθηκεύσει κάποιος τα παπούτσια του χωρίς την πρόθεση να τα πάρει πίσω κάποια στιγμή», δήλωσε ο Veldmeijer στο LiveScience, προσθέτοντας ότι θα μπορούσε να υπήρξε κάποια αναταραχή, που ανάγκασε τους ιδιοκτήτες των παπουτσιών να τα κρύψουν και να φύγουν βιαστικά.

Ο ναός προηγείται χρονολογικώς των παπουτσιών για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 1.000 χρόνων, καθώς χτίστηκε για τον Φαραώ Αμενχοτέπ ΙΙ (1424-1398 π.Χ.).

Ο Veldmeijer έκανε μια σειρά από ανακαλύψεις στον σχεδιασμό των αρχαίων υποδημάτων.

Βρήκε ότι οι άνθρωποι, που φορούσαν τα επτά παπούτσια, τα έδεναν με αυτό που οι ερευνητές ονομάζουν «ουρά συγκράτησης».

Λωρίδες δέρματος στην κορυφή των παπουτσιών σχηματίζουν κόμπους που πέρναγαν μέσα από ανοίγματα για να κλείσουν τα παπούτσια.

Αφού έκλειναν μια μεγάλη δερμάτινη λωρίδα κρεμόταν από κάτω, ως διακοσμητικό, σε κάθε πλευρά.

Τα παπούτσια ήταν κατασκευασμένα από δέρμα, πιθανότατα, βοοειδών.

Η μεγαλύτερη έκπληξη ήταν το γεγονός ότι το απομονωμένο παπούτσι είχε αυτό που οι υποδηματοποιοί αποκαλούν «ραντ», μια σχεδιαστική καινοτομία που μέχρι τώρα πιστευόταν ότι χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη μεσαιωνική Ευρώπη.

Το «ραντ» είναι μια διπλωμένη λωρίδα δέρματος που τοποθετείται μεταξύ της σόλας του παπουτσιού και το πάνω μέρος του, ενισχύοντας την ραφή καθώς «το πάνω μέρος είναι πιο επιρρεπές σε σκισίματα στις τρύπες», όπως εξηγεί ο Veldmeijer.

Το «ραντ» θα ήταν χρήσιμο σε λασπώδη καιρό, όταν τα παπούτσια είναι υπό πίεση, καθώς κάνει τη ραφή πολύ πιο ανθεκτική στο νερό.

Για το ξηρό κλίμα της αρχαίας Αιγύπτου (που χαρακτηρίζεται γενικότερα από την απουσία λάσπης), είναι μια εκπληκτική καινοτομία και φαίνεται ότι τα επτά παπούτσια κατασκευάστηκαν κάπου στο εξωτερικό.

Τα παπούτσια παρέχουν, επίσης, γνώσεις σχετικά με την υγεία των ανθρώπων που τα φορούσαν.

Στην περίπτωση του απομονωμένου μονού παπουτσιού, βρέθηκε μια «ημι-κυκλική προεξέχουσα περιοχή» που θα μπορούσε να αποτελεί ένδειξη μιας κατάστασης που ονομάζεται Hallux Valgus, κοινώς γνωστό ως κάλο του ποδιού.

«Σε αυτή την κατάσταση, το μεγάλο δάκτυλο αρχίζει να κλίνει προς τα μέσα με κατεύθυνση προς τα άλλα δάχτυλα», γράφει ο Veldmeijer στο άρθρο του περιοδικού.

«Αν και κληρονομική πάθηση, μπορεί επίσης να αναπτυχθεί ως αποτέλεσμα χρήσης στενών παπουτσιών, αν και άλλοι επιστήμονες το αμφισβητούν αυτό».

Ένα άλλο περίεργο εύρημα προήλθε από το ζεύγος των παπουτσιών των ενήλικων.

Βρέθηκε ότι το αριστερό παπούτσι είχε περισσότερα μπαλώματα και αποδεικτικά στοιχεία επισκευής από ότι το δεξί.

«Το παπούτσι εκτέθηκε σε άνιση πίεση», είπε, δείχνοντας ότι το άτομο που το φορούσε «κούτσαινε, διαφορετικά η φθορά θα ήταν ισότιμη στα δύο παπούτσια».

Ακόμα, παρά τα ιατρικά τους προβλήματα και τη φθορά στα παπούτσια, οι άνθρωποι που τα φορούσαν τα φρόντιζαν και τα επισκεύαζαν, δηλώνει ο Veldmeijer.

Δεν πέταγαν τα παπούτσια, όπως κάνουν σήμερα οι περισσότεροι σύγχρονοι άνθρωποι με τα παλιά τους παπούτσια.

«Αυτά τα παπούτσια ήταν αντικείμενα ιδιαίτερης αξίας».

Ο Veldmeijer ελπίζει να έχει την ευκαιρία να εξετάσει τα παπούτσια από κοντά, καθώς έχουν τεθεί πλέον υπό την φροντίδα του αιγυπτιακού υπουργείου Αρχαιοτήτων.

Πηγή: Ο. Jarus, LiveScience

Γενετιστές υποστηρίζουν ότι βρήκαν την ηλικία της Ιλιάδας του Ομήρου

Ποιά σχέση μπορεί να έχει ο Όμηρος και η Ιλιάδα με τη γενετική;

Επειδή στην εποχή μας όλα είναι πιθανά, ακόμη κι αυτό, πράγματι επιστήμονες της γενετικής αποφάσισαν να μελετήσουν την Ιλιάδα, χρησιμοποιώντας μεθόδους της επιστήμης τους, προκειμένου να προσδιορίσουν το έτος συγγραφής της.

Σύμφωνα με τη μελέτη, προέκυψε ότι ο  Όμηρος - εφ΄ όσον βεβαίως ήταν ένας και όχι πολλοί οι συγγραφείς, καθώς σήμερα οι απόψεις διίστανται - έγραψε το ωραιότερο και πλέον σύνθετο έργο του, την Ιλιάδα το 762 π.Χ. (με προσθήκη ή αφαίρεση 50 χρόνων).

Το σημαντικό είναι ότι η χρονολογία αυτή συμπίπτει με εκείνη που προτείνουν οι περισσότεροι μελετητές της Ιλιάδας, καθώς η γενική εκτίμηση είναι ότι το ομηρικό έπος γράφτηκε τον 8ο π.Χ. αιώνα.

Το απροσδόκητο, επομένως, βρίσκεται στο γεγονός, ότι γι΄ αυτή την προσέγγιση χρησιμοποιήθηκαν οι ίδιες τεχνικές που αποκωδικοποίησαν τη γενετική ιστορία του ανθρώπου με την παρακολούθηση της μετάλλαξης των γονιδίων.

Στην επιστημονική ομάδα, που επιχείρησε την πρωτότυπη έρευνα, μετείχαν ένας εξελικτικός θεωρητικός στο Πανεπιστήμιο του Reading της Βρετανίας, ο Μαρκ Πάγκελ, ένας γενετιστής στο Πανεπιστήμιο της Ιατρικής και Οδοντιατρικής του Νιου Τζέρσεϋ, ο Έρικ Αλτσούλερ και η Αντρέα Καλίντ, γλωσσολόγος στο Reading και το Ινστιτούτο Sante Fe στο Νέο Μεξικό.

«Οι γλώσσες συμπεριφέρονται όπως ακριβώς τα γονίδια», δηλώνει ο Pagel.

«Προσπαθήσαμε, λοιπόν, να τεκμηριώσουμε τις κανονικότητες στη γλωσσική εξέλιξη και μελετήσαμε το λεξιλόγιο του Ομήρου ως μέσο για να δούμε αν η γλώσσα εξελίσσεται έτσι, όπως πιστεύαμε.

Αν ναι, τότε θα έπρεπε να βρούμε μία ημερομηνία για τον Όμηρο».

Οι επιστήμονες, λοιπόν, παρακολούθησαν τις λέξεις στην Ιλιάδα με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο παρακολουθούν τα γονίδια στο γονιδίωμα.

Στο έργο τους χρησιμοποίησαν κι ένα γλωσσικό εργαλείο που αποκαλείται «Swadesh word list» (από το όνομα του αμερικανού γλωσσολόγου Morris Swadesh, που το σχεδίασε στη δεκαετία του 1940 και του 1950).

«Αυτός ο κατάλογος περιλαμβάνει περίπου 200 έννοιες, που εκφράζονται με λέξεις σε κάθε γλώσσα και κάθε πολιτισμό, όπως λέξεις για τα μέρη του σώματος, για χρώματα, για συγγενικές σχέσεις όπως πατέρας και μητέρα», είπε ο Pagel.

Στην Ιλιάδα βρήκαν 173 από αυτές και στη συνέχεια μέτρησαν πόσο άλλαξαν.

Εξέτασαν, επίσης, τη γλώσσα των Χετταίων, ενός λαού που υπήρξε κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου και τη σύγχρονη ελληνική και εντόπισαν τις αλλαγές στις λέξεις.

Ακριβώς δηλαδή, όπως μετριέται η γενετική ιστορία του ανθρώπου, πηγαίνοντας πίσω και  βλέποντας πως και πότε τα γονίδια μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου.

Όσο για τον ίδιο τον Όμηρο, το μυστήριο της ύπαρξής του φυσικά παραμένει.

«Είναι απίθανο να υπήρξε ποτέ ένα άτομο με το όνομα του Ομήρου, που να έγραψε την Ιλιάδα», δηλώνει πάντως ο Brian Rose, καθηγητής κλασικών σπουδών και επιμελητής του  Τμήματος Μεσογείου στο Μουσείο του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια.

«Η Ιλιάδα είναι μία συλλογή προφορικών παραδόσεων, που πηγαίνουν πίσω στο 13ο αιώνα π.Χ.

Πρόκειται για ένα αμάλγαμα από πολλές ιστορίες, που επικεντρώθηκαν σε  συγκρούσεις, σε μια συγκεκριμένη περιοχή της σημερινής βορειοδυτικής Τουρκίας», προσθέτει.

Πηγή: Μ. Θερμού, Το βήμα

Λαμόγιο

Προέρχεται από το ιταλικό έναρθρο ουσιαστικό «la moglie» (προφορά: «λα μόλιε» ή «λα μόγιε» - με «γεϊσμό»).

Σημαίνει «γυναίκα», «σύζυγος» και η πράξη αποκαλείται «λαμογιά».

Το ιστορικό της προελεύσεως έχει ως εξής:

τη στιγμή που κάποιος Ιταλός χαρτοπαίκτης κέρδιζε και ήθελε να φύγει από το τραπέζι για να μη ξαναχάσει, φώναζε προσποιούμενος το φοβισμένο «la moglie, la moglie», (λαμόγιε), ότι, δήθεν, τον έψαχνε η γυναίκα του, βούταγε βιαστικά τα χρήματα κι έφευγε τρέχοντας.

Από εκεί βγήκε η έκφραση «την έκανε λαμόγιο». Δεν τηρούσε, δηλαδή, τις υποσχέσεις του.

Σύμφωνα με μια άλλη ερμηνεία, η λέξη προέρχεται από την αργκό του Μπουένος Άιρες, το πλουσιότατο «λουνφάρδο» και είναι σκέτο «μόγια», που σημαίνει «λαδιά», «απάτη», «πονηριά», «εξαπάτηση».

Το άρθρο «la» προστέθηκε αργότερα στα ελληνικά, για να μοιάζει πιο ισπανικό ή ξενόφερτο.

Πηγή: Ετυμολογικό λεξικό Ανδριώτη,

Κωνσταντίνος Φαρίδης,

μεταφράσεις και μαθήματα

ιταλικῆς και ισπανικῆς γλώσσας,

Θεσσαλονίκη

Τα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών

Ακολουθεί κατάλογος των εκατό (100) καλύτερων βιβλίων, όπως αυτά προτάθηκαν από εκατό (100) συγγραφείς πενήντα τεσσάρων (54) χωρών.

Ο συγκεκριμένος κατάλογος συντάχθηκε το 2002 από τη Νορβηγική Λέσχη του Βιβλίου.

Γίνεται προσπάθεια να απεικονισθεί η παγκόσμια λογοτεχνία με βιβλία από όλες τις χώρες, πολιτισμούς και χρονικές περιόδους.

Ένδεκα (11) από τα βιβλία αυτά έχουν γραφεί από γυναίκες και τεσσάρων οι συγγραφείς είναι άγνωστοι.

Καθένας από τους συγγραφείς υπέβαλε το δικό του κατάλογο, αποτελούμενο από δέκα (10) βιβλία.

Δεν υπάρχει καμιά κατηγοριοποίηση και, προ παντός, αξιολόγηση στην παρουσίαση των εκατό (100) βιβλίων, τα οποία επελέγησαν με την διαδικασία αυτή.

Οι οργανωτές διακήρυξαν ότι «όλα είναι στην ίδια σειρά», με την εξαίρεση του «Δον Κιχώτη» που του απονεμήθηκε η διάκριση του «καλύτερου λογοτεχνικού έργου που γράφηκε ποτέ».

Ο παρών κατάλογος καταρτίστηκε βάσει της χρονολογίας συγγραφής των έργων, με μιαν ελαστικότητα, προκειμένου να μη απομακρυνθούν απ’ αλλήλων έργα του ιδίου συγγραφέα (βλ. π.χ. Φλομπέρ και Ντίκενς, Τολστόι και Ντοστογιέφσκι).

Χρονολογία / Συγγραφέας / Τίτλος έργου / Γλώσσα

18ος - 17ος αι. π.Χ. / Άγνωστος / Έπος του Γκιλγκαμές / Ακκαδική

850 - 750 π.Χ. / Όμηρος / Ιλιάς / Αρχαία Ελληνική

8ος αι. π.Χ. / Όμηρος / Οδύσσεια / Αρχαία Ελληνική

6ος - 4ος αι. π.Χ. / Άγνωστος / Το βιβλίο του Ιώβ / Εβραϊκή

431 π.Χ. / Ευριπίδης / Μήδεια / Αρχαία Ελληνική

430 π.Χ. / Σοφοκλής / Οιδίπους Τύραννος / Αρχαία Ελληνική

4ος αι. π.Χ.- 4ος αι. μ.Χ. / Βυάσα / Μαχαβαράτα / Σανσκριτική

3ος αι. π.Χ.- 3ος αι. μ.Χ. / Βαλμίκι / Ραμαγιάνα / Σανσκριτική

1ος αι. π.Χ.- 4ος αι. μ.Χ. / Καλιντάσα / Σακούνταλα / Σανσκριτική

29 - 19 π.Χ. / Vergilius (Βιργίλιος) / Aeneis (Αινειάς) / Λατινική

1ος αι. μ.Χ. / Ovidius (Οβίδιος) / Metamorphoses (Μεταμορφώσεις) / Λατινική

700 - 1500 / ‘Αγνωστος / Χίλιες και μία νύχτες / Αραβική

11ος αι. / Μουρασάκι Σικίμπου / Η ιστορία του Γκέντζι / Ιαπωνική

13ος αι. / Άγνωστος / Njál’s Saga (Η ιστορία του Νγιαλ) / Αρχαία Σκανδιναβική

1257 / Σααντί / Μποστάν (Ο Φρουτόκηπος) / Περσική

1258 - 73 / Ρουμί / Μασναβί / Περσική

1265 - 1321 / Dante Alighieri (Δάντης) / Divina Commedia (Θεία κωμωδία) / Ιταλική

1349 - 53 / Giovanni Boccaccio (Βοκάκιος) / Decamerone (Το Δεκαήμερο) / Ιταλική

14ος αι. / Geoffrey Chaucer (Τζέφρι Τσόσερ) / The Canterbury Tales (Οι ιστορίες του Καντέρμπουρι) / Αγγλική

1532 - 34 / François Rabelais (Ραμπελαί) / Pantagruel (Πανταγκρυέλ) και Gargantua (Γαργαντούας) / Γαλλική

1595 / Michel de Montaigne (Μισέλ ντε Μονταίν) / Essays (Δοκίμια) / Γαλλική

1603 / William Shakespeare (Ουίλλιαμ Σαίξπηρ) / Hamlet (Άμλετ) / Αγγλική

1608 / William Shakespeare (Ουίλλιαμ Σαίξπηρ) / King Lear (Ο βασιλιάς Ληρ) / Αγγλική

1609 / William Shakespeare (Ουίλλιαμ Σαίξπηρ) / Othello (Οθέλος) / Αγγλική

1605 & 1615 / Miguel de Cervantes (Μιγκέλ ντε Θερβάντες) / Don Quijote (Δον Κιχώτης) / Ισπανική

1726 / Jonathan Swift (Τζόναθαν Σουϊφτ) / Gulliver’s Travels (Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ) / Αγγλική

1760 / Laurence Sterne (Λώρενς Στερν) / Tristram Shandy (Τρίστραμ Σάντυ) / Αγγλική

1796 / Denis Diderot (Ντενί Ντιντερό) / Jacques le fataliste (Ζακ ο μοιρολάτρης και ο αφέντης του) / Γαλλική

1808 & 1832 / Johann Wolfgang von Goethe (Γκαίτε) / Faust (Φάουστ) / Γερμανική

1813 / Jane Austen (Τζέιν Ώστεν) / Pride and Prejudice (Περηφάνια και Προκατάληψη) / Αγγλική

1818 / Giacomo Leopardi (Τζιάκομο Λεοπάρντι) / Canti (ποιήματα) / Ιταλική

1830 / Stendhal (Σταντάλ) / Le Rouge et le Noir (Το κόκκινο και το μαύρο) / Γαλλική

1833 - 1850 / Edgar Allan Poe (Έντγκαρ Άλλαν Πόε) / διηγήματα / Αγγλική (ΗΠΑ)

1835 / Honoré de Balzac (Ονορέ ντε Μπαλζάκ) / Le Père Goriot (Ο Μπάρμπα - Γκοριό) / Γαλλική

1835 - 37 / Hans Christian Andersen (Χανς Κρίστιαν Άντερσεν) / Eventyr (Παραμύθια) / Δανική

1842 / Νικολάι Γκόγκολ / Νεκρές ψυχές / Ρωσική

1847 / Emily Brontë (Έμιλι Μπροντέ) / Wuthering Heights (Ανεμοδαρμένα Ύψη) / Αγγλική

1851 / Herman Melville (Χέρμαν Μέλβιλ) / Moby-Dick (Μόμπυ Ντικ) / Αγγλική (ΗΠΑ)

1855 / Walt Whitman (Ουώλτ Ουίτμαν) / Leaves of Grass (Φύλλα Χλόης) [ποίηση] / Αγγλική (ΗΠΑ)

1857 / Gustave Flaubert (Γκυστάβ Φλωμπέρ) / Madame Bovary (Μαντάμ Μποβαρί) / Γαλλική

1869 / Gustave Flaubert / L’Éducation sentimentale (Η αισθηματική αγωγή) / Γαλλική

1861 / Charles Dickens (Τσάρλς Ντίκενς) / Great Expectations (Μεγάλες Προσδοκίες) / Αγγλική

1865 - 1869 / Λέων Τολστόι / Πόλεμος και Ειρήνη / Ρωσική

1886 / Λέων Τολστόι / Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς / Ρωσική

1877 / Λέων Τολστόι / Άννα Καρένινα / Ρωσική

1866 / Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι / Έγκλημα και τιμωρία / Ρωσική

1869 / Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι / Ο ηλίθιος / Ρωσική

1872 / Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι / Οι δαιμονισμένοι / Ρωσική

1880 / Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι / Αδελφοί Καραμαζώφ / Ρωσική

1871 / George Eliot (Τζορτζ  Έλιοτ) / Middlemarch (Μίντλμαρτς) / Αγγλική

1879 / Henrik Ibsen (Χένρικ Ίψεν) / Et dukkehjem [Nora] (Ένα κουκλόσπιτο [Νόρα]) / Νορβηγική

1884 / Mark Twain (Μαρκ Τουαίην) / Adventures of Huckleberry Finn (Οι περιπέτειες του Χάκλμπερι Φιν) / Αγγλική (ΗΠΑ)

1886 / Αντόν Τσέχωφ / Διηγήματα / Ρωσική

1890 / Knut Hamsun (Κνουτ Χάμσουν) / Sult (Η πείνα) / Νορβηγική

1901 / Thomas Mann (Τόμας Μαν) / Buddenbrooks (Οι Μπούντενμπρόοκς) / Γερμανική

1924 / Thomas Mann (Τόμας Μαν) / Der Zauberberg (Το μαγικό βουνό) / Γερμανική

1904 / Joseph Conrad (Τζόζεφ Κόνραντ) / Nostromo / Αγγλική

1913 - 27 / Marcel Proust (Μαρσέλ Προυστ) / À la recherche du temps perdu (Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο) / Γαλλική

1913 / D. H. Lawrence (Ντ. Χ. Λώρενς) / Sons and Lovers (Γιοι και εραστές) / Αγγλική

1918 / Λου Σιουν / Το ημερολόγιο ενός τρελού / Κινεζική

1922 / James Joyce (Τζαίημς Τζόυς) / Ulysses (Οδυσσέας) / Αγγλική (Ιρλανδία)

1923 / Italo Svevo (Ίταλο Σβέβο) / La Coscienza di Zeno (Η συνείδηση του Ζήνωνα) / Ιταλική

1924 / Franz Kafka (Φραντς Κάφκα) / Διηγήματα / Γερμανική

1925 / Franz Kafka (Φραντς Κάφκα) / Der Prozess (Η Δίκη) / Γερμανική

1926 / Franz Kafka (Φραντς Κάφκα) / Das Schloss (Ο Πύργος) / Γερμανική

1925 / Virginia Woolf (Βιρτζίνια Γουλφ) / Mrs Dalloway (Η κυρία Νταλογουέη) / Αγγλική

1927 / Virginia Woolf (Βιρτζίνια Γουλφ) / To the Lighthouse (Στο φάρο) / Αγγλική

1929 / Alfred Döblin (Άλφρεντ Ντέμπλιν) / Berlin Alexanderplatz (Μπερλίν, Αλεξάντερπλατς) / Γερμανική

1928 / Federico García Lorca (Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα) / Romancero gitano (Τσιγγάνικο τραγουδιστάρι) / Ισπανική

1928 / Fernando Pessoa (Φερνάντο Πεσσόα) / Livro do Desassossego (Το βιβλίο της ανησυχίας) / Πορτογαλική

1929 / William Faulkner (Γουίλιαμ Φώκνερ) / The Sound and the Fury (Η βουή και η αντάρα) / Αγγλική

1936 / William Faulkner (Γουίλιαμ Φώκνερ) / Absalom, Absalom! (Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!) / Αγγλική

1930 - 32 / Robert Musil (Ρόμπερτ Μούζιλ) / Der Mann ohne Eigenschaften (Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες) / Γερμανική

1932 / Louis - Ferdinand Céline (Λουί - Φερντινάντ Σελίν) / Voyage au bout de la nuit (Ταξίδι στο τέλος της νύχτας) / Γαλλική

1934 - 35 / Halldór Laxness (Χαλντόρ Λάξνες) / Sjálfstætt fólk (Ανεξάρτητοι άνθρωποι) / Ισλανδική

1942 / Albert Camus (Αλμπέρ Καμύ) / L’Étranger (Ο Ξένος) / Γαλλική

1944 κ.ε. / Jorge Luis Borges (Χόρχε Λουίς Μπόρχες) / Ficciones (Ιστορίες) / Ισπανική (Αργεντινή)

1945 / Astrid Lindgren (Άστριντ Λίντγκρεν) / Pippi Långstrump (Πίπη η Φακιδομύτη) / Σουηδική

1946 / Νίκος Καζαντζάκης / Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά / Νεοελληνική

1949 / George Orwell (Τζορτζ Όργουελ) / Nineteen Eighty - Four (Χίλια ενακόσια ογδόντα τέσσερα) / Αγγλική

1951- 53 / Samuel Beckett (Σάμιουελ Μπέκετ) / Molloy, Malone Meurt, L’Innommable (Μολλόυ, Ο Μαλόν πεθαίνει, Ο ακατονόμαστος  - τριλογία) / Γαλλική, Αγγλική (Ιρλανδία)

1951 / Marguerite Yourcenar (Μαργκερίτ Γιουρσενάρ) / Mémoires d’Hadrien (Αδριανού απομνημονεύματα) / Γαλλική

1952 / Ernest Hemingway (Έρνεστ Χέμινγουεϊ) / The Old Man and the Sea (Ο Γέρος και η Θάλασσα) / Αγγλική

1954 / Γιασουνάρι Καβαμπάτα / Ο ήχος του βουνού / Ιαπωνική

1955 / Vladimir Nabokov (Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ) / Lolita (Λολίτα) / Αγγλική (ΗΠΑ)

1955 / Juan Rulfo (Χουάν Ρούλφο) / Pedro Páramo (Πέδρο Πάραμο) / Ισπανική (Μεξικό)

1956 / João Guimarães Rosa (Χοάο Γκιμαράες Ρόζα) / Grande Sertão: Veredas (Μεγάλοι δρυμοί: Μονοπάτια) / Πορτογαλική (Βραζιλία)

1958 / Chinua Achebe (Τσινούα Ατσέμπε) / Things Fall Apart (Τα πράγματα καταρρέουν) / Αγγλική (Νιγηρία)

1959 / Ναγκίμπ Μαχφούζ / Τα παιδιά του Τζεμπελάουϊ / Αραβική (Αίγυπτος)

1952 / Paul Celan (Πωλ Σελάν) / Mohn und Gedächtnis (Παπαρούνα και μνήμη) [ποίηση] / Γερμανική

1952 / Ralph Ellison (Ραλφ Έλλισον) / Invisible Man (Αόρατος άνθρωπος) / Αγγλική (ΗΠΑ)

1959 / Günter Grass (Γκύντερ Γκρας) / Die Blechtrommel (Το τενεκεδένιο ταμπούρλο) / Γερμανική

1962 / Doris Lessing (Ντόρις Λέσινγκ) / The Golden Notebook (Το χρυσό σημειωματάριο) / Αγγλική

1967 / Gabriel García Márquez (Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες) / Cien años de soledad (Εκατό Χρόνια Μοναξιάς) / Ισπανική (Κολομβία)

1985 / Gabriel García Márquez (Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες) / El amor en los tiempos del cólera (Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας) / Ισπανική (Κολομβία)

1971 / Ταγέμπ Σαλίχ / Η εποχή της μετανάστευσης στο Βορρά / Αραβική (Σουδάν)

1974 / Elsa Morante (Έλσα Μοράντε) / La storia (Η ιστορία) / Ιταλική

1981 / Salman Rushdie (Σαλμάν Ρασντί) / Midnight’s Children (Τα παιδιά του μεσονυκτίου) / Αγγλική

1987 / Toni Morrison (Τόνι Μόρρισον) / Beloved (Αγαπημένη) / Αγγλική (ΗΠΑ)

1995 / José Saramago (Ζοζέ Σαραμάγκου) / Ensaio sobre a cegueira (Δοκίμιον περί της τυφλότητος) / Πορτογαλική

Κατάλογος των συγγραφέων που γνωμοδότησαν

Τζινγκίζ Αϊτμάτωφ (Κιργισία) , Ahmet Altan (Τουρκία), Άαρον Άπελφελντ (Ισραήλ), Πολ Όστερ (ΗΠΑ), Félix de Azúa (Ισπανία), Julian Barnes            (Αγγλία), Simin Behbahani (Ιράν), Robert Bly          (ΗΠΑ), André Brink (Νότιος Αφρική), Suzanne Brøgger (Δανία), A. S. Byatt (Αγγλία), Peter Carey (Αυστραλία), Martha Cerda (Μεξικό), Jung Chang (Κίνα / Αγγλία), Maryse Condé (Γουαδελούπη), Mia Couto (Μοζαμβίκη), Jim Crace (Αγγλία), Edwidge Danticat (Αϊτή), Bei Dao (Κίνα), Assia Djebar          (Αλγερία), Mahmoud Dowlatabadi (Ιράν), Jean Echenoz (Γαλλία), Kerstin Ekman        (Σουηδία), Nathan Englander (ΗΠΑ), Hans Magnus Enzensberger (Γερμανία), Emilio Estévez (Κούβα), Nuruddin Farah (Σομαλία), Kjartan Fløgstad (Νορβηγία), Jon Fosse (Νορβηγία), Janet Frame (Νέα Ζηλανδία), Marilyn French (ΗΠΑ), Κάρλος Φουέντες (Μεξικό), Izzat Ghazzawi (Παλαιστίνη), Amitav Ghosh (Ινδία), Pere Gimferrer (Ισπανία), Nαντίν Γκόρντιμερ (Νότιος Αφρική), Νταβίντ Γκρόσμαν (Ισραήλ), Einar Már Guðmundsson (Ισλανδία), Seamus Heaney (Ιρλανδία), Christoph Hein (Γερμανία), Aleksandar Hemon    (Βοσνία - Ερζεγοβίνη), Alice Hoffman (ΗΠΑ), Chenjerai Hove (Ζιμπάμπουε), Sonallah Ibrahim (Αίγυπτος), John Irving (ΗΠΑ), P. C. Jersild (Σουηδία), Yasar Kemal (Κουρδιστάν / Τουρκία), Jan Kjærstad (Νορβηγία), Μίλαν Κούντερα (Τσεχία / Γαλλία), Leena Lander (Φινλανδία), Τζον Λε Καρρέ         (Αγγλία), Siegfried Lenz (Γερμανία), Ντόρις Λέσινγκ (Αγγλία), Άστριντ Λίντγκρεν (Σουηδία), Viivi Luik (Εσθονία), Aμίν Mααλούφ (Λίβανος / Γαλλία), Claudio Magris (Ιταλία), Νόρμαν Μέιλερ (ΗΠΑ), Tomás Eloy Martínez (Αργεντινή), Frank McCourt (Ιρλανδία / ΗΠΑ), Gita Mehta (Ινδία), Ana Miranda (Βραζιλία), Ρόιντον Μίστρι (Ινδία / Καναδάς), Abdel Rahman Munif (Σαουδική Αραβία), Χέρτα Μύλερ (Ρουμανία), Βιντιαντάρ Σουρατζπρασάντ Νάιπολ (Τρινιντάντ / Αγγλία), Cees Nooteboom (Ολλανδία), Ben Okri (Νιγηρία / Αγγλία), Ορχάν Παμούκ (Τουρκία), Sara Paretsky (ΗΠΑ), Jayne Anne Phillips (ΗΠΑ), Valentin Rasputin (Ρωσία), João Ubaldo Ribeiro (Βραζιλία), Alain Robbe - Grillet (Γαλλία), Salman Rushdie (Ινδία / Αγγλία), Nawal El Saadawi (Αίγυπτος), Hanan al - Shaykh (Λίβανος), Nihad Sirees (Συρία), Göran Sonnevi (Σουηδία), Susan Sontag (ΗΠΑ), Wole Soyinka (Νιγηρία), Gerold Späth (Ελβετία), Graham Swift (Αγγλία), Αντόνιο Ταμπούκι (Ιταλία), Fouad al - Tikerly (Ιράκ), D. M. Thomas (Αγγλία), Adam Thorpe (Αγγλία), Kirsten Thorup (Δανία), Alexander Tkachenko (Ρωσία), Pramoedya Ananta Toer (Ινδονησία), Olga Tokarczuk (Πολωνία), Michel Tournier (Γαλλία), Jean - Philippe Toussaint (Βέλγιο), Μεχμέτ Ουζούν (Κουρδιστάν / Τουρκία), Nils - Aslak Valkeapää (Λαπωνία), Yvonne Vera (Ζιμπάμπουε), Fay Weldon (Αγγλία), Christa Wolf (Γερμανία), A. B. Yehoshua (Ισραήλ), Spôjmaï Zariâb (Αφγανιστάν), Βασίλης Βασιλικός (Ελλάς)

Πηγή: www.antikleidi.com

Μία εικόνα, χίλιες λέξεις!

Ποιά ελληνική λέξη αρχίζει από «ζν»;

Στο βιβλίο «λέξεις που χάνονται» του Νίκου Σαραντάκου, υπάρχει η περιβόητη λέξη που αρχίζει από ζν...

Ζνίχι

Το ζνίχι είναι το πίσω μέρος του λαιμού, ο σβέρκος, ο αυχένας.

Λέξη της παλιάς δημοτικής, δεν είναι τυχαίο ότι θα τη βρείτε σε πολλές ομηρικές μεταφράσεις.

Μάλιστα, όταν ο ακαδημαϊκός, Κ. Τρυπάνης, γνωμοδότησε για ποιο λόγο πρέπει να σταματήσει να διδάσκεται η (εξαιρετική) μετάφραση της Οδύσσειας του Ζ. Σίδερη, μεταξύ άλλων ανέφερε ότι περιέχει λέξεις παντελώς άγνωστες, όπως το «ζνίχι».

Ίσως ετυμολογείται από το «ινίον» (άγνωστο, όμως, με ποια διαδρομή).

Πάντως, το βυζαντινό λεξικό «Σοΰδα» έχει ως «ζινίχιον» το λουρί του υποδήματος.

Σλαβική αρχή δεν μπορεί να αποκλειστεί, έτσι κι αλλιώς όμως, είναι η μοναδική ελληνική λέξη που αρχίζει από «ζν-»!

Εμφανίζεται σε πολλές παροιμίες, π.χ. «το φιλότιμο μαυρίζει το ζνίχι» (επειδή ο φιλότιμος υποχωρεί), ενώ διάσημος είναι ο στίχος της «Ζούγκλας» του Βάρναλη, όπου ο ποιητής ως αιλουροειδές ποθεί να χώσει νύχι και δόντι «στο κρουστό σου ζνίχι το μαυριδερό».

Στον Στράτη Καλοπίχειρο, ο λεξικογράφος Στέφανος Κουμανούδης δίνει δείγματα ποιητικής λεξικογραφίας ή λεξικογραφικής ποίησης: «Ω σβέρκον, ζνίχι και αυχήν / τριώνυμε, πλην πράγμα έν!».

Πηγή: aniwthoi.net

Ποιός λαός κατέχει την πρώτη θέση στην εκμάθηση ξένων γλωσσών;

Οι κάτοικοι μιας περιοχής στην Αμαζονία κατέχουν το ανεπίσημο παγκόσμιο ρεκόρ στη γλωσσομάθεια.

Κάθε χωριό έχει τη δική του γλώσσα και, σύμφωνα με τους κανόνες που ισχύουν στην κοινωνία τους, απαγορεύεται να παντρευτεί κανείς άτομο που μιλάει την ίδια γλώσσα.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι κάτοικοι αυτής της περιοχής, εκτός από τη δική τους γλώσσα και τη γλώσσα των συζύγων τους, να κατέχουν συχνά και πολλές άλλες γλώσσες, που μιλιούνται στο σόι τους.

Σε επίπεδο κρατών, οι πλέον γλωσσομαθείς είναι οι κάτοικοι του Μαυρίκιου στον ινδικό ωκεανό.

Κάθε κάτοικος γνωρίζει κατά μέσο όρο 3,78 γλώσσες.

Οι πιο διαδεδομένες είναι τα γαλλικά, τα αγγλικά και τα κρεόλ, αλλά και πολλές ινδικές γλώσσες.

Αυτός ο γλωσσικός πλούτος οφείλεται στην πολυεθνική σύνθεση του πληθυσμού του νησιού, καθώς και στις εμπορικές συναλλαγές, ειδικά με την Ινδία.

Όσον αφορά στην Ευρώπη, στην πρώτη θέση βρίσκεται το Λουξεμβούργο, του οποίου οι κάτοικοι μιλάνε κατά μέσο όρο 3,24 γλώσσες.

Οι σκανδιναβικές χώρες έχουν ένα μέσο όρο περίπου δύο γλωσσών, δηλαδή κάθε κάτοικος μιλάει μια ακόμη γλώσσα εκτός από τη μητρική του.

Αντίθετα, οι κάτοικοι των μεγάλων, αγγλόφωνων κυρίως χωρών, δεν είναι τόσο γλωσσομαθείς, αφού δεν υπάρχει ιδιαίτερο κίνητρο να μάθουν ξένες γλώσσες.

Η έρευνα αυτή, η οποία έγινε από το Σουηδό γλωσσολόγο Mikael Parkvall, απέδειξε επίσης ότι δεν υπάρχει συσχετισμός ανάμεσα στη σχολική εκπαίδευση και τη γνώση ξένων γλωσσών.

Το μόνο που έχει σημασία για τη γλωσσομάθεια ενός πληθυσμού είναι το κατά πόσο η μητρική γλώσσα είναι διαδεδομένη ή όχι σε παγκόσμιο επίπεδο.

Τι συμβαίνει στην Ελλάδα;

Αν η γλωσσομάθεια ήταν ένδειξη του πόσο κοντά στο πνεύμα τής Ευρώπης βρισκόμαστε, τότε η Ελλάδα θα ήταν σίγουρα μία από τις πλέον «Ευρωπαίες» χώρες.

Όμως δεν είμαστε, μάλλον επειδή αυτό που πρυτανεύει είναι η εκμάθηση ξένων γλωσσών ως εργαλείο επαγγελματικής ανέλιξης και όχι ως σημείο επαφής με άλλους λαούς και πολιτισμούς.

Αυτό, βέβαια, δεν αναιρεί την αυξημένη γλωσσομάθεια, που παρουσιάζουν οι σύγχρονοι Έλληνες.

Αν και δεν έχουμε κατακτήσει ακόμα τα υψηλά ποσοστά γλωσσομάθειας που παρατηρούμε σε ορισμένες κεντροευρωπαϊκές ή σκανδιναβικές χώρες, βρισκόμαστε ήδη σε καλύτερη θέση, στους σχετικούς πίνακες, από πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ευρωβαρόμετρου, τα αγγλικά είναι η πιο δημοφιλής γλώσσα, αφού τη μιλούν - ανεξαρτήτως επιπέδου-  περίπου οι μισοί Έλληνες, ενώ με μικρότερα ποσοστά διείσδυσης κινούνται τα γαλλικά και τα γερμανικά.

Μικρό είναι το ποσοστό του πληθυσμού που μιλάει την κελαρυστή γλώσσα των γειτόνων μας, τα ιταλικά.

Συνολικά, οι Έλληνες που ομιλούν τουλάχιστον μία ξένη γλώσσα ανέρχονται σε περίπου 50%.

Πολύ ψηλά στη σχετική λίστα γλωσσομάθειας, με ποσοστά πάνω από 90%, βρίσκονται οι Λουξεμβούργιοι και οι Ολλανδοί, ενώ «κούτσουρα» στις ξένες γλώσσες με ποσοστά κάτω του μετρίου, δηλαδή του 35% επί του γενικού πληθυσμού, είναι οι Ισπανοί, οι Ιταλοί και οι Βρετανοί.

Στην Ελλάδα πάνω από 1 εκατομμύριο μαθητές κάθε χρόνο μαθαίνουν τουλάχιστον μια ξένη γλώσσα, ενώ, όπως είναι γνωστό, τη μερίδα του λέοντος κατέχουν τα ιδιωτικά φροντιστήρια, στα οποία τα παιδιά ξοδεύουν περίπου 5 ώρες την εβδομάδα.

Στη χώρα μας λειτουργούν πάνω από 7.350 φροντιστήρια ξένων γλωσσών και σύμφωνα με στοιχεία, που προέρχονται από το υπουργείο Παιδείας, η συνολική δαπάνη για εκμάθηση ξένων γλωσσών ξεπερνάει τα 440 εκατομμύρια ευρώ σε ετήσια βάση.

Πηγή: www.scienceillustrated.gr,

www.ethnos.gr,

http://transacholic.blogspot.gr

Ουράνια σώματα

Μήπως μπερδεύεστε με τις ονομασίες των ουράνιων σωμάτων;

Διαβάστε παρακάτω για να ξεμπερδευτείτε!

Αστεροειδής (asteroid)

Πρόκειται για ένα μεγάλο ουράνιο σώμα, το οποίο είναι πολύ μικρό για να χαρακτηριστεί ως «πλανήτης».

Προέρχεται κυρίως από κομμάτια πλανητών, που έχουν καταστραφεί.

Μετεωροειδής (meteoroid)

Είναι ένα κατά πολύ μικρότερο σώμα από τον αστεροειδή, που ταξιδεύει στο διάστημα.

Μετέωρο (meteor)

Όταν ο μετεωροειδής εισέρχεται στην ατμόσφαιρα κάποιου πλανήτη, αυτομάτως μετονομάζεται σε μετέωρο.

Διακρίνεται από τη γνωστή «φωτεινή τροχιά», που σχηματίζει καθώς πέφτει.

Ονομάζεται και «πεφταστέρι».

Μετεωρίτης (meteorite)

Εάν κάποιο μετέωρο προσκρούσει στον πλανήτη και δε διαλυθεί στην ατμόσφαιρα, όπως συμβαίνει συνήθως, τότε ονομάζεται μετεωρίτης.

Κομήτης (comet)

Είναι φτιαγμένος κυρίως από σκόνη και πάγο, ενώ περιέχει εγκλωβισμένα αέρια.

Όσο ταξιδεύει στο διάστημα, λιώνει ο πάγος από τον ήλιο και ελευθερώνονται τα αέρια, που σχηματίζουν την ουρά του κομήτη.

Οι πρόγονοί μας και το κρασί

Οι πρόγονοί μας σπάνια έπιναν «άκρατον τον οίνον». 

Η μείξη του με νερό τους εξασφάλιζε, εκτός από την πνευματική διαύγεια και τη ψύξη του ποτού.

Είχαν οι αρχαίοι Έλληνες υποκατάστατα των σημερινών ψυγείων και ακόμη, είχαν την δυνατότητα να ψύχουν τα διάφορα ποτά τους;

Και στα δύο αυτά ερωτήματα η απάντηση είναι θετική.

Ωστόσο, ακόμη και η πιο σύντομη ανάπτυξή τους απαιτεί έκταση που ξεπερνά τον περιορισμένο χώρο μιας επιφυλλίδας.

Έτσι, θα περιοριστώ στο δεύτερο ερώτημα, επιφυλασσόμενος σε μια άλλη, ελπίζω επίσης καλοκαιριάτικη, επιφυλλίδα να ασχοληθώ και με το πρώτο.

Όπως είναι γνωστό, το κατ' εξοχήν ποτό των αρχαίων Ελλήνων ήταν ο «θείος οίνος».

Άνδρες, γυναίκες και παιδιά γεύονταν το ένθεο αυτό ποτό και ιδιαίτερα οι πρώτοι, που συνομιλούσαν και φλυαρούσαν ατέλειωτες ώρες κάθε μέρα στους ανδρώνες πίνοντας κρασί.

Οι συμμετέχοντες στις κρασοκατανύξεις αυτές συνήθως δεν έχαναν τη διαύγεια του νου τους, επειδή το κρασί που κατανάλωναν ήταν νερωμένο.

Σπάνια, και για πολύ συγκεκριμένους σκοπούς, οι αρχαίοι Έλληνες έπιναν ανέρωτο κρασί, «άκρατον οίνον».

Η ανάμειξη του κρασιού με το νερό γινόταν μέσα σε μεγάλα ευρύστομα αγγεία, γνωστά ως κρατήρες, και η συνήθης αναλογία ήταν τρία μέρη νερού προς ένα οίνου.

Αυτή την αναλογία προτείνει και ο Ησίοδος, ο ποιητής της υπαίθρου, δε λείπουν ωστόσο γραπτές μαρτυρίες, που κάνουν λόγο για μείξη με νερό σε μεγαλύτερη αναλογία.

Αυτή ακριβώς η κυριαρχία του νερού ήταν που απέτρεπε πολλές δυσάρεστες καταστάσεις για τους πότες.

Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια που βάζει ο κωμικός ποιητής Αλέξις (4ος - 3ος αι. π.Χ.) στο στόμα του Σόλωνα: «Ήδη από τα κάρα τον πουλάνε (τον οίνον) νερωμένο, όχι βέβαια για να κερδίσουν κάτι παραπάνω, αλλά γιατί προνοούν για τους αγοραστές, να έχουν μετά την οινοποσία το κεφάλι ελαφρύ» (μτφρ. Μ. Κοπιδάκη).

Το νερό που χρησιμοποιούσαν για το αραίωμα του κρασιού φρόντιζαν να προέρχεται από «σκιαράν παγάν» (πηγή), από «κρήνην αέναον και απόρρυτον» ή από «ψυχρόν φρέαρ».

Έτσι μαζί με τη μείξη του κρασιού τους οι αρχαίοι πετύχαιναν συγχρόνως και την ψύξη του.

Πολύ διαδεδομένη ήταν και η πρακτική να χρησιμοποιούν και νερό που προερχόταν από λιώσιμο χιονιού, το οποίο, ως γνωστόν, το συντηρούσαν ακόμη και το καλοκαίρι και το εμπορεύονταν.

Ωστόσο, είχαν εφεύρει και ιδιαίτερους τρόπους ψύξης του κρασιού.

Γύρω στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. επινόησαν ένα αγγείο ειδικής κατασκευής, που επέτρεπε τη ψύξη του οίνου και τη διατήρησή του σε ψυχρή κατάσταση, όσο αυτός βρισκόταν αποθηκευμένος σε μεγάλα στενόστομα αγγεία, στους αμφορείς, προτού μεταφερθεί στους κρατήρες.

Πιο συγκεκριμένα, κατασκεύασαν έναν ειδικό τύπο αμφορέα με κύριο γνώρισμα τα διπλά του τοιχώματα.

Με τη βοήθεια των εσωτερικών τοιχωμάτων, δημιουργούνταν ο κατ' εξοχήν χώρος του αγγείου, μέσα στον οποίο έχυναν, από το στόμιό του, το κρασί.

Ο χώρος που σχηματιζόταν από τα εξωτερικά τοιχώματα και περιέβαλλε τον εσωτερικό, γέμιζε με τη βοήθεια μιας προχοής, που βρισκόταν στο πάνω μέρος με ψυχρό νερό ή χιόνι.

Έτσι πετύχαιναν τη μόνιμη ψύξη του κρασιού, αφού εύκολα μπορούσαν να ανανεώνουν το ψυκτικό μέσο, όταν αυτό έλιωνε και ζεσταινόταν, με φρέσκο.

Διά μέσου μιας οπής, που βρισκόταν στο κάτω μέρος του αγγείου, απομάκρυναν το ζεστό νερό και στη συνέχεια, σφραγίζοντάς την, έριχναν στον εξωτερικό χώρο του φρέσκο χιόνι ή κρύο νερό.

Τέτοια αγγεία, γνωστά στους αρχαιολόγους ως αμφορείς - ψυκτήρες, κατασκευάζονταν στο δεύτερο μισό του 6ου αι. π.Χ. στην Αθήνα, αλλά και σε ένα άλλο μέρος του αρχαίου ελληνικού κόσμου, πιθανόν στο Ρήγιο της Μεγάλης Ελλάδας, στη Ν. Ιταλία.

Ανάλογες κατασκευαστικές λεπτομέρειες, που πετύχαιναν τη ψύξη του κρασιού και γενικότερα υγρών, συναντούμε σποραδικά και σε άλλα οινοφόρα αγγεία των αρχαίων Ελλήνων, όπως π.χ. σε οινοχόες.

Μέσα στο τρίτο τέταρτο του 6ου αι. π.Χ. Αθηναίοι κεραμείς βρήκαν έναν άλλο τρόπο ψύξης κρασιού, που εξυπηρετούσε καλύτερα τις ανάγκες των συμποσιαστών.

Ο προηγούμενος, που μόλις περιγράψαμε, απαιτούσε τη γρήγορη κατανάλωση του κρασιού από τη στιγμή που αυτό περνούσε από τον αμφορέα - ψυκτήρα στον κρατήρα.

Αν, όμως, ο ρυθμός κατανάλωσης ήταν αργός, τότε το κρασί μέσα στον κρατήρα θα έχανε τη δροσιά του.

Έτσι δημιουργήθηκε η ανάγκη να εφευρεθεί ένας άλλος τρόπος, που θα εξασφάλιζε μόνιμη ψύξη του κρασιού.

Δηλαδή, όταν αυτό θα γέμιζε τα κρασοπότηρα των αρχαίων γλεντζέδων, γνωστά κυρίως ως κύλικες, θα έπρεπε να είναι ακόμη κρύο ή δροσερό.

Επινοήθηκε έτσι ένα χαρακτηριστικό μανιταρόσχημο αγγείο, το οποίο, αφού το γέμιζαν με κρασί, το τοποθετούσαν μέσα στον κρατήρα που ήταν γεμάτος με κρύο νερό ή χιόνι.

Πετύχαιναν δηλαδή έναν τρόπο ψύξης, που θυμίζει αυτόν με τον οποίο σήμερα διατηρούμε κρύο ένα μπουκάλι σαμπάνιας ή κρασιού, καθώς το τοποθετούμε μέσα σε δοχείο που περιέχει παγάκια.

Το κρασί το αντλούσαν από το στενόστομο μανιταρόσχημο αγγείο, τον ψυκτήρα, όπως ονομαζόταν στην αρχαιότητα, με τη βοήθεια μιας κουτάλας που είχε μακριά λαβή.

Το σκεύος αυτό οι αρχαίοι το ονόμαζαν αρύταινα ή κύαθο.

Είναι πολύ πιθανό ότι το κρασί στους ψυκτήρες αυτούς ήταν ανέρωτο, οπότε το αραίωμά του γινόταν εκ των υστέρων, μέσα στα ίδια τα κρασοπότηρα, με κρύο νερό που έφερναν με ένα κανάτι, την αρχαία οινοχόη.

Έτσι, εκτός από τη μείξη του κρασιού, πετύχαιναν συγχρόνως και την καλύτερη ψύξη του.

Ότι οι μανιταρόσχημοι ψυκτήρες, οι οποίοι με το ψηλό πόδι και το φουσκωτό σώμα τους «επέπλεαν» μέσα στο κρύο νερό (ή στο χιόνι) του κρατήρα, περιείχαν κρασί είναι σήμερα βέβαιο.

Εκτός από ορισμένες σχετικές παραστάσεις, το μαρτυρούν και τρία ιδιόμορφα αγγεία που έγιναν σχετικά πρόσφατα γνωστά στην έρευνα.

Πρόκειται ουσιαστικά για τρεις κρατήρες που στο εσωτερικό τους έχουν ενσωματωμένο έναν ψυκτήρα.

Δηλαδή, κρατήρας και ψυκτήρας αποτελούν στις περιπτώσεις αυτές ένα ενιαίο κατασκευαστικά σύνολο και γι' αυτό τα αγγεία αυτά τα αποκαλούμε κρατήρες - ψυκτήρες.

Στο κάτω μέρος τους φέρουν προχοή, η παρουσία της οποίας δικαιολογείται μόνο αν δεχθούμε ότι διά μέσου αυτής απομακρυνόταν το ζεστό πια νερό του αγγείου, όταν ανανέωναν το ψυκτικό υλικό του.

Επομένως, το κρασί υποχρεωτικά πρέπει να βρισκόταν στον ψυκτήρα των αγγείων αυτών.

Άλλωστε, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τα αγγεία αυτά είχαν λειτουργία ανάλογη με αυτήν των αμφορέων - ψυκτήρων που είδαμε παραπάνω.

Ο τρόπος ψύξης, που μόλις περιγράψαμε, ήταν σε χρήση για 80 περίπου χρόνια και πιο συγκεκριμένα από το 530 ως το 460/50 π.Χ.

Οπωσδήποτε, οι κρατήρες - ψυκτήρες δε φαίνεται να ήταν ιδιαίτερα συχνοί στην αρχαιότητα.

Σποραδικά απαντώνται και σε άλλες εποχές, όπως π.χ. ένας που βρέθηκε στη μυκηναϊκή Τίρυνθα και χρονολογείται στον 13ο αι. π.Χ. Η σπανιότητά τους πρέπει να οφείλεται στο γεγονός ότι οι αρχαίοι προτιμούσαν λίγο περισσότερο το κόκκινο κρασί, που δεν απαιτεί ιδιαίτερη ψύξη.

Κυρίως, όμως, στο ότι, όπως ήδη είπαμε παραπάνω, το νερό με το οποίο αραίωναν το κρασί φρόντιζαν να είναι «παγωμένο» έτσι ώστε δεν απαιτούνταν καμία φροντίδα για περαιτέρω ψύξη του θείου αυτού ποτού.

Άρθρο του Μιχάλη Α. Τιβέριου,

καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας Α.Π.Θ.

στο www.tovima.gr (04/07/1999)

Νότες

Όλοι ξέρουμε ότι υπάρχουν επτά (7) νότες στη μουσική:

do, re mi, fa, sol, la, si

Γνωρίζουμε, όμως, τι σημαίνουν τα αρχικά τους;

Σε αυτό θα μας βοηθήσει ένα ενδιαφέρον άρθρο του κ. Κωνσταντίνου Φαρίδη, καθηγητή ιταλικής και ισπανικής γλώσσας (Λ. Πορφύρα, 3 T.K. 546 46 Θεσσαλονίκη), το οποίο βρήκαμε στο internet και θεωρήσαμε σκόπιμο να παρουσιάσουμε στον ιστοτόπο μας.

Ο μοναχός Γκουΐντο ντ’Αρέτζο (Guido D’Arezzo) ήταν εκείνος που έδωσε τις ονομασίες στις νότες, εκτός από την έβδομη νότα «si», που θεωρούνταν διαβολικός τόνος (diabolus in musica).

Τις νότες ανέπτυξε μέσα σε ένα τετράγραμμο.

Οι συγκεκριμένες ονομασίες προέρχονται από τον ύμνο «Ut queant laxis» του Βενεδικτίνου μοναχού από το Φριούλι, Pablo del Diacono και ειδικότερα από την αρχική συλλαβή κάθε στίχου του ύμνου προς τον Ιωάννη το Βαπτιστή.

Οι στίχοι του ύμνου αυτού στα λατινικά έχουν ως εξής:

Ut queant laxis

Resonare fibris

Mira gestorum

Famuli tuorum

Solve polluti

Labii reatum

Sancte Ioannes.

(Σε ελεύθερη μετάφραση:

Για να μπορούν να υμνούν με όλη τη δύναμη των πνευμόνων τους τούτοι εδώ οι δούλοι σου, τα θαύματα των χειρονομιών σου, συγχώρεσε τα ακάθαρτα χείλη των δούλων Σου, Ω Άγιε Ιωάννη!)

Το 16^ο αιώνα προστέθηκε και η εβδόμη νότα «si» από τα αρχικά γράμματα των λέξεων «Sancte Ioannes», ενώ το 18^ο αιώνα η ονομασία της πρώτης νότας «ut», χάριν ευφωνίας, αντικαταστάθηκε από την «do», από την πρώτη δηλαδή συλλαβή του ονόματος «Dominus» (Κύριος).

Τότε ακριβώς, προστέθηκε και μια πέμπτη γραμμή, για να προκύψει το πεντάγραμμο, που γνωρίζουμε σήμερα.

Ενδιαφέρουσα ιστοσελίδα για γνωμικά και εκφράσεις

Σερφάραμε στο internet με σκοπό να βρούμε μία σελίδα, που περιέχει γνωμικά και ιστορικές φράσεις.

Σας παρουσιάζουμε το www.gnomikologikon.gr, το οποίο μας άρεσε πολύ και από σήμερα αποθηκεύτηκε στις αγαπημένες μας ιστοσελίδες.

Το συγκεκριμένο site περιέχει αποφθέγματα, γνωμικά, ρητά, παροιμίες και άλλα...

... ή όπως δηλώνει ο τίτλος του: αρχαία γνωμικά, εκκλησιαστικά και λατινικά ρητά, ευφυολογήματα, κινηματογραφικές και άλλες ατάκες, παροιμιακές, λατινικές και ιστορικές φράσεις, επιγράμματα, θυμόσοφες ρήσεις και παραδοξολογίες.

Μέχρι στιγμής περιλαμβάνει πάνω από 16.000 γνωμικά και είναι αρκετά οργανωμένο.

Το υλικό ταξινομείται σε 352 θεματικές κατηγορίες, αποδίδεται σε 2.000 διαφορετικούς συγγραφείς και προσωπικότητες και εμπλουτίζεται συνεχώς.

Αυτοί είναι οι λόγοι, για τους οποίους πιστεύουμε ότι αξίζει να το επισκεφθείτε το συγκεκριμένο site και να ρίξετε μία ματιά.

Νηρέας

Στην ελληνική μυθολογία, ο Νηρέας φέρεται ως πρωτότοκος γιος του Πόντου και της Γαίας (Ησίοδος) και κατ΄ άλλους του Ωκεανού και της Τηθύος.

Συνήθης κατοικία του είναι ένα λαμπρό σπήλαιο ή ένα φωτεινό ανάκτορο, που βρίσκεται στα βάθη των Ωκεανών.

Ο Νηρέας φέρεται ως θαλάσσια θεότητα, προγενέστερη του Ποσειδώνα.

Οι αρχαίες ελληνικές παραδόσεις και σχεδόν όλοι οι αρχαίοι Έλληνες ποιητές και καλλιτέχνες παρουσιάζουν τον Νηρέα ως γέροντα μειλίχιο αγαθόν και αξιαγάπητο.

Όπως όλες οι θαλάσσιες θεότητες μπορούσαν να μεταμορφώνονται, έτσι και ο Νηρέας μεταμορφωνόταν σε περίεργα και απίθανα σχήματα.

Το όνομα «Νηρεύς» έχει σαφώς καθορισμένη έννοια και μας θυμίζει το νερό που κινείται.

Ο Νηρέας αναφέρεται στον Όμηρο και τον Hσίοδο με τέτοιο τρόπο που είναι εύκολο να αντιληφθούμε τα χαρακτηριστικά του, τα οποία τα συνέλαβε ο ανθρώπινος νους από τις διάφορες μορφές της θάλασσας.

Για παράδειγμα, από το λευκό αφρό στις κορυφές των κυμάτων φαντάστηκαν οι άνθρωποι τον Νηρέα γέροντα, καθώς και το λαϊκό του όνομα ήταν «γέρων Άλιος».

Οι ναυτικοί δε φοβούνται τον Νηρέα, διότι η δύναμη του είναι ευεργετική.

Σύμφωνα πάντα με τη «Θεογονία», ο Νηρέας είναι γέροντας και το ψέμα δεν τον αγγίζει, είναι μαλακός και του αξίζει μόνο εμπιστοσύνη καθώς μόνο δίκαιους στοχασμούς γεννάει ο νους του.

Φαίνεται εξ’ αυτού, λοιπόν, ότι το πρόσωπο του Νηρέα είναι η έκφανση μίας από τις όψεις της θάλασσας.

Της θάλασσας, που είναι καλή για τον άνθρωπο και δεν τον εξαπατά με ψεύτικες υποσχέσεις και η οποία του προσφέρεται για την ευδοκίμησή του.

Τα εκφραστικά ονόματα που αντλούμε από τη «Θεογονία» για τις πενήντα Νηρηίδες, τις κόρες του γέροντα Νηρέα, αναφέρονται ακριβώς στις διάφορες μορφές (κατάσταση θαλάσσης) και χάρες της θάλασσας.

Υπενθυμίζουν τα ευεργετήματα της θάλασσας, τα πλούτη που δίνει στον άνθρωπο και την ευκολία που παρέχει στο εμπόριο.

Πηγή: wikipedia